Pomnik Powstańców Czerniakowa i Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego

Pomnik Powstańców Czerniakowa i Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego

Zaprojektowany przez Tadeusza Antoszczaka, pomnik żołnierzy Armii Krajowej Zgrupowania „Kryska” Armii Ludowej rejonu Czerniaków 1 – ej Armii Wojska Polskiego. Upamiętnia walczących, którzy polegli w Powstaniu Warszawskim na Czerniakowie oraz ludność cywilną, która została zamordowana w tej dzielnicy w 1944 roku. Zgrupowanie pod dowództwem kpt. Zygmunta Netzera „Kryski” sformowano w okresie Powstania na Czerniakowie. W jego skład weszły różne jednostki powstańcze, operujące w tej dzielnicy od Godziny „W”. Z chwilą rozpoczęcia boju o Czerniaków 10 września, teren opanowany przez Powstańców kurczył się z dnia na dzień. Linia obrony przesuwała się ku Wiśle. W dniach 11-23 września Zgrupowanie stoczyło krwawy bój o Przyczółek Czerniakowski. Mimo pomocy ze strony oddziałów 1. Armii WP – desantu tzw. berlingowców z praskiego brzegu – nie udało się utrzymać pozycji. Część żołnierzy „Kryski” ewakuowała się kanałami na Mokotów, innym udało się przeprawić na drugi brzeg rzeki. Przy składach „Społem” powieszonych zostało kilkudziesięciu żołnierzy zgrupowania AK „Kryska” a także kapelan ks. Józef Stanek ps. „Rudy”. Na terenie Fabryki Farb doszło  do powieszenia łączników i sanitariuszek z „Zośki” i „Parasola”. Dla wielu Czerniaków był terenem walk, które możemy porównać  do najcięższych bitew miejskich II wojny światowej.  Niemcy torturowali mężczyzn a dziewczęta wieszali. Z powyciąganych z budynków ciał powstańców i cywili układane były wysokie na kilkanaście metrów stosy.